Od osi transportowej północ-południe ku innowacyjnym i dynamicznym regionom Europy środkowej – specjalizacje regionalne

Fundusz Wyszehradzki, w ramach projektu pn. „Starting from N-S transport axis towards innovative and dynamic Central European regions”/”Od osi transportowej północ-południe ku innowacyjnym i dynamicznym regionom Europy środkowej” prowadzonego przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, podjął decyzję o wsparciu swoimi środkami debaty zorganizowanej 23 kwietnia 2015 r. w Brukseli. Podczas tego spotkania zostały zaprezentowane specjalizacje wybranych regionów Europy środkowej, odbyła się również dyskusja na temat możliwości współpracy w zakresie podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności regionów środkowoeuropejskich w obszarach wskazanych jako wspólne, a także w kwestii możliwości pobudzenia dynamiki rozwoju poprzez wykorzystanie różnorodności regionów.

Zebranie i przeanalizowanie tych zagadnień pomoże partnerom Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego wytyczyć cele i drogi działania dla osiągnięcia wspólnych korzyści regionów i krajów tworzących obszar Europy środkowej, Grupy Wyszehradzkiej oraz CETC-EUWT.

Globalne wyzwania rozwojowe i nadrabianie zaległości wymagają ofensywnego włączenia się państwa i regionów – struktur publicznych, w strategiczne partnerstwo z przedsiębiorstwami, instytucjami naukowymi i sektorem społecznym. Brak odwagi do podjęcia nowych wyzwań strukturalnych, modernizacyjnych i reformatorskich doprowadzi do stagnacji (dryfu rozwojowego) i utraty pozycji konkurencyjnej. Stąd potrzeba wzmożenia wysiłków i skupienia się na propagowanych przez Unię Europejską inteligentnych specjalizacjach.

Pojęciem inteligentnej specjalizacji określa się innowacyjną strategię regionalnej transformacji gospodarczej, która stanowi kluczowy element działań UE mających na celu udzielenie pomocy regionom w wyjściu z recesji. Zgodnie z tą strategią każdy region wybiera określoną liczbę priorytetów z uwzględnieniem swoich mocnych stron i międzynarodowej specjalizacji. Chodzi o to, aby nie rozpraszać wsparcia i działań inwestycyjnych, wymagana jest natomiast koncentracji funduszy na priorytetach o największym potencjale rozwojowym. Opracowanie strategii badawczych i innowacyjnych opartych na koncepcji inteligentnej specjalizacji stanowi jeden z podstawowych warunków niezbędnych do uzyskania dostępu do funduszy strukturalnych od 2014 r.

Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy – Europejskie Ugrupowanie Wspólnoty Terytorialnej z o.o. stanowi platformę współpracy działającą na obszarze Europy Centralnej. Wieloletnie doświadczenia współpracy połączone z funkcjonalnym i formalnym wyodrębnieniem EUWT, sprawiają że Ugrupowanie jest zdolne do podjęcia roli stymulatora i koordynatora działań pro-rozwojowych wykraczających poza podstawowy obszar zainteresowania, czyli poza dziedzinę transportu i odnoszących się do tych dziedzin gospodarek regionalnych, które stanowić będą koło zamachowe europejskiego rozwoju w najbliższych latach. Dziedziny te definiowane są jako inteligentne specjalizacje i wyznaczane najczęściej w oparciu o metodologię Platformy S3, jako instytucji utworzonej przez Komisję Europejską, odpowiedzialnej za wspieranie państw członkowskich w budowaniu strategii „inteligentnej specjalizacji”, m.in. poprzez wymianę doświadczeń i wiedzy, gromadzenie „dobrych praktyk” oraz udostępnianie wskazówek metodologicznych.

Na zamówienie Województwa Zachodniopomorskiego została przygotowana analiza, która służy identyfikacji specjalizacji wspólnych zarówno dla regionów położonych w Europie Centralnej, jak i dla bardziej zaawansowanych ościennych regionów zachodnioeuropejskich.

Opracowanie poza aspektami wspólnymi pozwoli również zdefiniować zakres zróżnicowania gospodarczego wewnątrz i wokół CETC, które wykorzystane w odpowiedni sposób może kreować wartość dodaną dla postępu nie tylko w ramach całego ugrupowania, ale i na poziomie regionów członkowskich CETC. Skorelowanie ścieżek rozwoju sąsiadujących regionów (w tym także ościennych regionów zachodnioeuropejskich) pozwoli na stworzenie wspólnych przestrzeni wzrostu.

Cel opracowania

Celem opracowania jest wskazanie dziedzin nauki i gospodarki, których skorelowany rozwój przyniesie efekt synergii oraz będzie stanowił „booster” dla uzyskania szybszego postępu w Europie Środkowej.

Podstawą do wypracowania rekomendacji stała się analiza obecnego stanu oraz spodziewane efekty wdrożenia strategii inteligentnej specjalizacji regionów w Szwecji, Polsce, Czechach, Słowacji, Chorwacji i na Węgrzech, z uwzględnieniem oddziaływania krajów sąsiadujących: Danii, Niemiec, Austrii, Włoch i Słowenii (bardziej szczegółowe informacje dotyczące specjalizacji regionów krajów sąsiadujących można znaleźć w pełnym opracowaniu, zamieszczonym na stronie www.cetc-egtc.eu oraz na stronie projektu www.cetcsmart.wzp.pl).

WYNIKI ANALIZY – REKOMENDACJE

Układ rekomendacji odnosi się do głównych wspólnych dziedzin specjalizacji zidentyfikowanych
w ramach całego badania. W rekomendacjach odniesiono się również do wybranych specjalizacji obecnych jedynie na poziomie pojedynczych krajów lub regionów.

Podsumowanie rekomendacji

Kluczowe dziedziny współpracy:

• Biotechnologia
• Zdrowie obywateli
• Przemysł metalowy, maszynowy i motoryzacja
• Elektronika, automatyka, mechatronika

Dziedziny wspierające:

• Zaawansowane materiały oraz technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT)
• Odnawialne źródła energii oraz zrównoważone środowisko

Dziedziny współpracy lokalnej:

• Przemysł spożywczy, rolnictwo, rybołówstwo
• Przemysł drzewno-meblarski
• Przemysł chemiczny
• Turystyka, kultura, przemysły kreatywne

Biorąc pod uwagę główny cel przyświecający nawiązaniu współpracy w ramach Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego, jakim jest poprawa pozycji konkurencyjnej regionów, nie należy ograniczać się do pojmowania rozwoju jedynie w ujęciu kierunkowym północ- południe w oparciu o potencjał regionów partnerskich. Ze względu na sąsiedztwo szlaku z krajami silniej rozwiniętymi gospodarczo i technologicznie, należy rozważyć możliwość współpracy regionalnej (obszarowej) w kierunku wschód-zachód (zaangażowanie partnerów z krajów ościennych ŚKT), co przyczyni się do wzmocnienia gospodarczego, podniesienia konkurencyjności oraz szybszego wejścia na wyższy poziom technologiczny regionów centralnej Europy.